درباره ینای تاریخی دامغان به نام چشمه علی

چشمه علی از مهم ترین تفرجگاه های دامغان به شمار میرود که در 35 کیلومتری شمال دامغان در مسیر راه دامغان- کیاسر- ساری و در میان روستاهای آستانه و کلاته رودبار قرار دارد. این چشمه که آب شهر دامغان نیز از آن تأمین می‌شود، یکی از مناطق بسیار باصفای دامغان می‌باشد که از زمان‌های قدیم تفرجگاه فرمانروایان و سلاطین بوده است. از آنجا که ایالت قومس (استان سمنان) و شهر دامغان مورد توجه پادشاهان اولیه ایل قاجار بود، به همین جهت آغامحمدخان و فتحعلی شاه قاجار در چشمه علی دامغان ساختمان‌های زیبایی بنا کردند.

یکی از بناهایی که در این مکان دیده می‌شود، عمارت قراولخانه است که در قسمت جنوبی مجموعه چشمه علی قرار دارد و از خشت ساخته شده و معماری صفوی دارد. این بنا در زمان آغامحمد خان مورد استفاده بوده است. این ساختمان بعدها با آجر مرمت شد.
علاقه فتحعلی شاه قاجار به این خطّه از خاک ایران به این دلیل است که دامغان در واقع زادگاه وی بوده است. فتحعلی شاه در مولود خانه دامغان دیده به جهان گشود و پس از به سلطنت رسیدن چندین بار به دامغان سفر کرد. وی در زمانی که برای جلوگیری از پیشرفت نادر میرزا پسر شاهرخ نادری در مشهد، به طرف خراسان می‌رفت در این مکان توقف نمود و دستور ساخت این عمارت را بدون فوت وقت داد. در مراجعت با مشاهده این بنا، شعف و شادمانی وی را فرا می‌گیرد و شعرای وقت نیز فرصت را غنیمت شمرده و اشعار زیبایی می‌سرایند و حکاکان آن‌ها را بر سنگ حک کرده و در عمارت نصب می‌کنند. سنگ نوشته وقف‌نامه و تاریخ بنای عمارت و مسجد چشمه علی در دو سمت تالار نصب گردیده است.
با توجه به شواهد تاریخی، در گذشته به دلیل وجود چندین مجرای آب در این باغ به آن «عالی بولاغ» یا «هزار چشمه» می‌گفتند.